Akoestiek
Hifi ruimte en Home Cinema
Akoestiek voor hifi en home cinema deel 1: waarom is akoestiek belangrijk
Wat is het belang van akoestiek voor een goede hifi stereo of surround weergave
Ruimtesoort:
Hifi ruimte en Home Cinema
Geluidssysteem:
Stereo en surround
De ruimte waarin je naar hifi stereo of het geluid van film met surround sound luistert, heeft heel veel invloed op wat je hoort. De kwaliteit van de akoestiek van een audio luisterruimte of home cinema kan de beleving maken of breken, ongeacht de kwaliteit van de apparatuur die wordt gebruikt.
Een serie achtergrondartikelen geschreven door Frank Imholz.
De ruimte waarin je naar hifi stereo of het geluid van film met surround sound luistert, heeft heel veel invloed op wat je hoort. De kwaliteit van de akoestiek van een audio luisterruimte of home cinema kan de beleving maken of breken, ongeacht de kwaliteit van de apparatuur die wordt gebruikt.
Een serie achtergrondartikelen geschreven door Frank Imholz.
Akoestiek en muziek
Dit is het eerste artikel van een serie van vier artikelen, waarin ik wat dieper inga op de akoestiek bij audio-weergave van muziek in een luisterruimte en home cinema - thuisbioscoop.
Naast meer dan 2000 grote en kleine projecten voor akoestiekverbetering in huis en op het werk, ben ik bij honderden mensen in hun luisterruimte of home cinema geweest.
Ik heb daar akoestische metingen verricht, akoestische verbeteringen geadviseerd en daarna de producten geleverd.
Niet alleen zijn deze verschillende kamers alle op dezelfde manier door mij gemeten, maar de meetresultaten zijn ook met de mensen doorgesproken. Hierbij heb ik veel ervaring opgedaan met het vertalen van de objectieve meetresultaten naar wat in de praktijk daarmee te doen is voor maximaal effect en de persoonlijke beleving van de eigenaar daarbij.
Van belang hierbij is te realiseren dat akoestiek geen 100% exacte wetenschap is; het is niet zwart-wit, er zijn altijd uitzonderingen. Daarbij hoort iedereen anders en heeft een eigen smaak en verwachtingspatroon, net als bij de muziek zelf.
Zoals met veel in het leven gaat het mijn inziens ook hier om het vinden van de juiste balans.
In mijn adviezen probeer ik dan ook alle bovenstaande zaken mee te nemen.Dat geldt ook voor deze reeks artikelen. Het is geen wetenschappelijke verhandeling en over ieder akoestisch fenomeen zou ik een apart hoofdstuk kunnen schrijven. Ik heb echter getracht een balans te vinden tussen achtergrondinformatie, tips uit de praktijk en leesbaarheid.
Akoestiek, hoe belangrijk is dat?
Je luistert graag naar muziek, een mooie live concertregistratie of uitgekiende studio-opnamen. Deze bron-informatie wordt versterkt en vervolgens weergegeven door de luidsprekers. Dit geldt evenzo in een home cinema met filmgeluid via surround weergave, bijvoorbeeld Dolby Atmos.
In deze ruimte gaat het zeker niet als in een concertzaal klinken
Tenzij je deze buiten heeft staan, wordt het door de speakers uitgezonden geluid teruggekaatst door allerlei objecten in de kamer en tussen de wanden en de vloer en plafond.
Deze wanden en het plafond staan bijna altijd veel dichterbij dan in de zaal van de live opname.
Tussen de wanden en tussen het plafond en de vloer wordt het geluid nog vele malen heen- en weer gekaatst, waarbij iedere keer dat het geluid een object zoals een wand raakt er iets door dat object wordt opgenomen en de rest wordt gereflecteerd.
Daarbij zijn we gelijk aan een akoestisch effect beland: het beïnvloeden van de balans tussen hoge-, midden- en lage tonen doordat elk oppervlak bepaalde tonen wel absorbeert en andere niet of minder absorbeert. Dit effect gebruiken we bij Rivasono overigens om onze producten af te stemmen op de gewenste toonbalans voor de muziek in de kamer, maar daarover later meer.
Hoe kleiner de kamer, hoe sterker het geluid dat van de wanden teruggekaatst wordt. Omdat geluid tijd nodig heeft om een zekere afstand af te leggen (denk maar aan het verschil tussen het zien van de bliksem en het horen van de donder), zal de reflectie van de wand in een kleine kamer dus sneller na het oorspronkelijke geluid uw oor bereiken dan in een grotere kamer. Naast andere zaken, gebruiken we dit effect onbewust om te kunnen horen of we ons in een grote of kleine ruimte bevinden.
Fifty-Fifty
In een ruimte, zoals een hifi ruimte of home cinema, van gemiddelde afmetingen is de hoorbare invloed van alle reflecties ongeveer 50%, de andere 50% is de direct door de speakers uitgestraalde originele muziek. Bij kleinere kamers of luisterruimtes kan dat oplopen tot 70% reflecties en 30% direct geluid.
We horen dus voor minstens de helft de kamer!
Natuurlijk geldt ook hier “garbage in = garbage out”, dus het is van belang dat het geluid uit de speakers op zichzelf van goede kwaliteit is. Maar omdat de kamer zo’n grote invloed op het totale hoorbare geluidsbeeld heeft, is het van belang aandacht aan de akoestiek te besteden. Ook als u overweegt een nieuwe audioset aan te schaffen, op zoek bent naar beter geluid of een bestaand probleem met de audio op wilt lossen, is de kamer en de akoestiek een belangrijk component. Een middelmatige stereoset in een akoestisch goede kamer klinkt beter en vooral ook rustiger en minder vermoeiend dan een topset in een kamer met grote problemen zoals dreunend laag of teveel galm.
Omdat de akoestiek zo'n grote invloed heeft, kunnen we vaak met relatief kleine en, ten opzichte van de kosten voor de meeste apparatuur, relatief voordelige aanpassingen al duidelijk hoorbare verbeteringen realiseren. Gelukkig zijn er steeds meer producten die in de huiskamer “onzichtbaar” kunnen worden toegepast, waardoor het er niet als een studio eruit hoeft te zien en ze toch hun goed hun werk doen.
In deze artikelen richt ik mij specifiek op de effecten van akoestiek bij muziekweergave van stereo en surround. Vele akoestische verbeteringen hebben echter ook een gunstige invloed op weergave van TV-geluid, een betere spraakverstaanbaarheid en meer rust in huis.
Niet zelden blijkt de door ons ingerichte nieuwe hifi ruimte of home cinema ook gebruikt te worden als plek waar het goed praten is, als plaats voor een videocall en waar je in het algemeen tot rust komt in het huis.
Akoestiek, is dat belangrijk? Dacht het dus wel...
Geluid in een kamer
Zoals we eerder hebben gezien, horen we voor een groot deel de reflecties van de kamer en drukt elke kamer zijn eigen stempel op de muziekweergave.
Elke kamer heeft dus zijn eigen “akoestiek” of “toonbalans”. Deze akoestiek wordt opgebouwd door de sterkte van het geluid en de diverse frequenties (toonhoogten) waardoor het is opgebouwd. De kamer zorgt er op zijn beurt weer voor dat het lang of kort heen- en weerkaatst tot het geluid is uitgestorven. Deze laatste kunnen wij met onze producten beïnvloeden voor een prettiger geluidservaring.
Bij metingen wordt rekening gehouden met het interieur en de inrichting van de kamer. Het geluid wordt opgevangen, nadat deze met alles in de ruimte heeft geïnteracteerd, het resultaat laat duidelijk zien wat voor effect de ruimte op muziek en ander geluid heeft.
Onderstaande meting had een rechte lijn als bronsignaal, waarbij alle frequenties even sterk waren. De huidige lijn is het resultaat dat de kamer van het bronsignaal gemaakt heeft, omdat sommige frequenties versterkt of verzwakt worden.
Twee keer akoestiek tijdens muziek luisteren in de kamer
Echter in de opname zit ook een akoestische “footprint”; namelijk die van de concertzaal waarin het concert is opgenomen of, in geval van een studio-opname, de later toegevoegde ruimtelijkheid.  Bij de weergave thuis wordt dus de akoestiek van uw kamer “over” die van de opname gelegd. Dat verklaart gelijk voor een deel waarom sommige opnamen erg goed klinken in uw kamer en andere opnamen niet, terwijl deze ergens anders weer beter klinken.
De eigen akoestiek van een “levendige” kamer zal in het algemeen de weergave van klassiek en akoestische live muziek gunstig ondersteunen, terwijl een meer “droge” kamer beter werkt voor studio-opnamen van elektronische instrumenten en drums. Ook persoonlijke smaak speelt een rol; een breed, ruimtelijk stereobeeld of een meer diepe en precieze weergave kunnen gewenst zijn.
In de praktijk houd ik hier bij mijn akoestische adviezen rekening mee, temeer omdat deze effecten met akoestische aanpassingen (binnen grenzen) te beïnvloeden zijn. Zo zal ik, nog afgezien van smaak en voorkeuren voor muziek, iemand met speakers in de lengterichting in een Amsterdamse pijpenla anders adviseren dan iemand die over de breedte van kamer luistert.
Overigens gelden de in deze artikelen beschreven akoestische zaken zowel voor de huiskamer, de luisterruimte als de thuisbioscoop. Het zijn immers allemaal kamers waarbij reflecties optreden. Ook de door mij geadviseerde oplossingen zijn in alle gevallen toepasbaar, hoewel de akoestische tuning van een thuisbioscoop anders is dan die van een luisterruimte, waarin uitsluitend muziek wordt weergegeven.
In een aparte kamer voor een thuisbioscoop of luisterruimte kunnen vaak meer “zichtbare“ akoestische aanpassingen worden gedaan, dan in een huiskamer, waardoor het resultaat nog meer “op smaak” kan worden gebracht en er bijvoorbeeld van een kleine kamer een veel groter klinkende kamer gemaakt worden.
Omdat ik in deze artikelen de belangrijkste zaken uit de praktijk wil behandelen en niet de pretentie heb om het een wetenschappelijk essay te schrijven, kunnen we stellen dat voor audioweergave in de huiskamer of luisterruimte, alle akoestische effecten worden bepaald door de reflecties van de oorspronkelijk door de luidsprekers uitgezonden muziek tegen de wanden, plafond, vloer en objecten die zich in de kamer bevinden. Een deel van het oorspronkelijke geluid wordt hierdoor geabsorbeerd, een deel in één richting gereflecteerd en een deel naar allerlei richtingen verstrooid.
Daarbij gaat een, hopelijk klein deel, van het geluid ook door de wanden. Het zijn daarbij overigens vooral lage tonen, deze hebben meer energie dan hoge tonen.
Vandaar dat we, als we iets van de buren horen, het voornamelijk de lage tonen zijn.
Resonanties, galm en korte reflecties
Bij audioweergave kunnen we de belangrijkste akoestische issues opdelen in drie gebieden: resonanties, galm en korte reflecties.
Over ieder van deze zaken heb ik een artikel in deze serie over akoestiek geschreven.
Akoestiek en muziek
Dit is het eerste artikel van een serie van vier artikelen, waarin ik wat dieper inga op de akoestiek bij audio-weergave van muziek in een luisterruimte en home cinema - thuisbioscoop.
Naast meer dan 2000 grote en kleine projecten voor akoestiekverbetering in huis en op het werk, ben ik bij honderden mensen in hun luisterruimte of home cinema geweest.
Ik heb daar akoestische metingen verricht, akoestische verbeteringen geadviseerd en daarna de producten geleverd.
Niet alleen zijn deze verschillende kamers alle op dezelfde manier door mij gemeten, maar de meetresultaten zijn ook met de mensen doorgesproken. Hierbij heb ik veel ervaring opgedaan met het vertalen van de objectieve meetresultaten naar wat in de praktijk daarmee te doen is voor maximaal effect en de persoonlijke beleving van de eigenaar daarbij.
Van belang hierbij is te realiseren dat akoestiek geen 100% exacte wetenschap is; het is niet zwart-wit, er zijn altijd uitzonderingen. Daarbij hoort iedereen anders en heeft een eigen smaak en verwachtingspatroon, net als bij de muziek zelf.
Zoals met veel in het leven gaat het mijn inziens ook hier om het vinden van de juiste balans.
In mijn adviezen probeer ik dan ook alle bovenstaande zaken mee te nemen.Dat geldt ook voor deze reeks artikelen. Het is geen wetenschappelijke verhandeling en over ieder akoestisch fenomeen zou ik een apart hoofdstuk kunnen schrijven. Ik heb echter getracht een balans te vinden tussen achtergrondinformatie, tips uit de praktijk en leesbaarheid.
Akoestiek, hoe belangrijk is dat?
Je luistert graag naar muziek, een mooie live concertregistratie of uitgekiende studio-opnamen. Deze bron-informatie wordt versterkt en vervolgens weergegeven door de luidsprekers. Dit geldt evenzo in een home cinema met filmgeluid via surround weergave, bijvoorbeeld Dolby Atmos.
In deze ruimte gaat het zeker niet als in een concertzaal klinken
Tenzij je deze buiten heeft staan, wordt het door de speakers uitgezonden geluid teruggekaatst door allerlei objecten in de kamer en tussen de wanden en de vloer en plafond.
Deze wanden en het plafond staan bijna altijd veel dichterbij dan in de zaal van de live opname.
Tussen de wanden en tussen het plafond en de vloer wordt het geluid nog vele malen heen- en weer gekaatst, waarbij iedere keer dat het geluid een object zoals een wand raakt er iets door dat object wordt opgenomen en de rest wordt gereflecteerd.
Daarbij zijn we gelijk aan een akoestisch effect beland: het beïnvloeden van de balans tussen hoge-, midden- en lage tonen doordat elk oppervlak bepaalde tonen wel absorbeert en andere niet of minder absorbeert. Dit effect gebruiken we bij Rivasono overigens om onze producten af te stemmen op de gewenste toonbalans voor de muziek in de kamer, maar daarover later meer.
Hoe kleiner de kamer, hoe sterker het geluid dat van de wanden teruggekaatst wordt. Omdat geluid tijd nodig heeft om een zekere afstand af te leggen (denk maar aan het verschil tussen het zien van de bliksem en het horen van de donder), zal de reflectie van de wand in een kleine kamer dus sneller na het oorspronkelijke geluid uw oor bereiken dan in een grotere kamer. Naast andere zaken, gebruiken we dit effect onbewust om te kunnen horen of we ons in een grote of kleine ruimte bevinden.
Fifty-Fifty
In een ruimte, zoals een hifi ruimte of home cinema, van gemiddelde afmetingen is de hoorbare invloed van alle reflecties ongeveer 50%, de andere 50% is de direct door de speakers uitgestraalde originele muziek. Bij kleinere kamers of luisterruimtes kan dat oplopen tot 70% reflecties en 30% direct geluid.
We horen dus voor minstens de helft de kamer!
Natuurlijk geldt ook hier “garbage in = garbage out”, dus het is van belang dat het geluid uit de speakers op zichzelf van goede kwaliteit is. Maar omdat de kamer zo’n grote invloed op het totale hoorbare geluidsbeeld heeft, is het van belang aandacht aan de akoestiek te besteden. Ook als u overweegt een nieuwe audioset aan te schaffen, op zoek bent naar beter geluid of een bestaand probleem met de audio op wilt lossen, is de kamer en de akoestiek een belangrijk component. Een middelmatige stereoset in een akoestisch goede kamer klinkt beter en vooral ook rustiger en minder vermoeiend dan een topset in een kamer met grote problemen zoals dreunend laag of teveel galm.
Omdat de akoestiek zo'n grote invloed heeft, kunnen we vaak met relatief kleine en, ten opzichte van de kosten voor de meeste apparatuur, relatief voordelige aanpassingen al duidelijk hoorbare verbeteringen realiseren. Gelukkig zijn er steeds meer producten die in de huiskamer “onzichtbaar” kunnen worden toegepast, waardoor het er niet als een studio eruit hoeft te zien en ze toch hun goed hun werk doen.
In deze artikelen richt ik mij specifiek op de effecten van akoestiek bij muziekweergave van stereo en surround. Vele akoestische verbeteringen hebben echter ook een gunstige invloed op weergave van TV-geluid, een betere spraakverstaanbaarheid en meer rust in huis.
Niet zelden blijkt de door ons ingerichte nieuwe hifi ruimte of home cinema ook gebruikt te worden als plek waar het goed praten is, als plaats voor een videocall en waar je in het algemeen tot rust komt in het huis.
Akoestiek, is dat belangrijk? Dacht het dus wel...
Geluid in een kamer
Zoals we eerder hebben gezien, horen we voor een groot deel de reflecties van de kamer en drukt elke kamer zijn eigen stempel op de muziekweergave.
Elke kamer heeft dus zijn eigen “akoestiek” of “toonbalans”. Deze akoestiek wordt opgebouwd door de sterkte van het geluid en de diverse frequenties (toonhoogten) waardoor het is opgebouwd. De kamer zorgt er op zijn beurt weer voor dat het lang of kort heen- en weerkaatst tot het geluid is uitgestorven. Deze laatste kunnen wij met onze producten beïnvloeden voor een prettiger geluidservaring.
Bij metingen wordt rekening gehouden met het interieur en de inrichting van de kamer. Het geluid wordt opgevangen, nadat deze met alles in de ruimte heeft geïnteracteerd, het resultaat laat duidelijk zien wat voor effect de ruimte op muziek en ander geluid heeft.
Onderstaande meting had een rechte lijn als bronsignaal, waarbij alle frequenties even sterk waren. De huidige lijn is het resultaat dat de kamer van het bronsignaal gemaakt heeft, omdat sommige frequenties versterkt of verzwakt worden.
Twee keer akoestiek tijdens muziek luisteren in de kamer
Echter in de opname zit ook een akoestische “footprint”; namelijk die van de concertzaal waarin het concert is opgenomen of, in geval van een studio-opname, de later toegevoegde ruimtelijkheid.  Bij de weergave thuis wordt dus de akoestiek van uw kamer “over” die van de opname gelegd. Dat verklaart gelijk voor een deel waarom sommige opnamen erg goed klinken in uw kamer en andere opnamen niet, terwijl deze ergens anders weer beter klinken.
De eigen akoestiek van een “levendige” kamer zal in het algemeen de weergave van klassiek en akoestische live muziek gunstig ondersteunen, terwijl een meer “droge” kamer beter werkt voor studio-opnamen van elektronische instrumenten en drums. Ook persoonlijke smaak speelt een rol; een breed, ruimtelijk stereobeeld of een meer diepe en precieze weergave kunnen gewenst zijn.
In de praktijk houd ik hier bij mijn akoestische adviezen rekening mee, temeer omdat deze effecten met akoestische aanpassingen (binnen grenzen) te beïnvloeden zijn. Zo zal ik, nog afgezien van smaak en voorkeuren voor muziek, iemand met speakers in de lengterichting in een Amsterdamse pijpenla anders adviseren dan iemand die over de breedte van kamer luistert.
Overigens gelden de in deze artikelen beschreven akoestische zaken zowel voor de huiskamer, de luisterruimte als de thuisbioscoop. Het zijn immers allemaal kamers waarbij reflecties optreden. Ook de door mij geadviseerde oplossingen zijn in alle gevallen toepasbaar, hoewel de akoestische tuning van een thuisbioscoop anders is dan die van een luisterruimte, waarin uitsluitend muziek wordt weergegeven.
In een aparte kamer voor een thuisbioscoop of luisterruimte kunnen vaak meer “zichtbare“ akoestische aanpassingen worden gedaan, dan in een huiskamer, waardoor het resultaat nog meer “op smaak” kan worden gebracht en er bijvoorbeeld van een kleine kamer een veel groter klinkende kamer gemaakt worden.
Omdat ik in deze artikelen de belangrijkste zaken uit de praktijk wil behandelen en niet de pretentie heb om het een wetenschappelijk essay te schrijven, kunnen we stellen dat voor audioweergave in de huiskamer of luisterruimte, alle akoestische effecten worden bepaald door de reflecties van de oorspronkelijk door de luidsprekers uitgezonden muziek tegen de wanden, plafond, vloer en objecten die zich in de kamer bevinden. Een deel van het oorspronkelijke geluid wordt hierdoor geabsorbeerd, een deel in één richting gereflecteerd en een deel naar allerlei richtingen verstrooid.
Daarbij gaat een, hopelijk klein deel, van het geluid ook door de wanden. Het zijn daarbij overigens vooral lage tonen, deze hebben meer energie dan hoge tonen.
Vandaar dat we, als we iets van de buren horen, het voornamelijk de lage tonen zijn.
Resonanties, galm en korte reflecties
Bij audioweergave kunnen we de belangrijkste akoestische issues opdelen in drie gebieden: resonanties, galm en korte reflecties.
Over ieder van deze zaken heb ik een artikel in deze serie over akoestiek geschreven.
Akoestiek en muziek
Dit is het eerste artikel van een serie van vier artikelen, waarin ik wat dieper inga op de akoestiek bij audio-weergave van muziek in een luisterruimte en home cinema - thuisbioscoop.
Naast meer dan 2000 grote en kleine projecten voor akoestiekverbetering in huis en op het werk, ben ik bij honderden mensen in hun luisterruimte of home cinema geweest.
Ik heb daar akoestische metingen verricht, akoestische verbeteringen geadviseerd en daarna de producten geleverd.
Niet alleen zijn deze verschillende kamers alle op dezelfde manier door mij gemeten, maar de meetresultaten zijn ook met de mensen doorgesproken. Hierbij heb ik veel ervaring opgedaan met het vertalen van de objectieve meetresultaten naar wat in de praktijk daarmee te doen is voor maximaal effect en de persoonlijke beleving van de eigenaar daarbij.
Van belang hierbij is te realiseren dat akoestiek geen 100% exacte wetenschap is; het is niet zwart-wit, er zijn altijd uitzonderingen. Daarbij hoort iedereen anders en heeft een eigen smaak en verwachtingspatroon, net als bij de muziek zelf.
Zoals met veel in het leven gaat het mijn inziens ook hier om het vinden van de juiste balans.
In mijn adviezen probeer ik dan ook alle bovenstaande zaken mee te nemen.Dat geldt ook voor deze reeks artikelen. Het is geen wetenschappelijke verhandeling en over ieder akoestisch fenomeen zou ik een apart hoofdstuk kunnen schrijven. Ik heb echter getracht een balans te vinden tussen achtergrondinformatie, tips uit de praktijk en leesbaarheid.
Akoestiek, hoe belangrijk is dat?
Je luistert graag naar muziek, een mooie live concertregistratie of uitgekiende studio-opnamen. Deze bron-informatie wordt versterkt en vervolgens weergegeven door de luidsprekers. Dit geldt evenzo in een home cinema met filmgeluid via surround weergave, bijvoorbeeld Dolby Atmos.
In deze ruimte gaat het zeker niet als in een concertzaal klinken
Tenzij je deze buiten heeft staan, wordt het door de speakers uitgezonden geluid teruggekaatst door allerlei objecten in de kamer en tussen de wanden en de vloer en plafond.
Deze wanden en het plafond staan bijna altijd veel dichterbij dan in de zaal van de live opname.
Tussen de wanden en tussen het plafond en de vloer wordt het geluid nog vele malen heen- en weer gekaatst, waarbij iedere keer dat het geluid een object zoals een wand raakt er iets door dat object wordt opgenomen en de rest wordt gereflecteerd.
Daarbij zijn we gelijk aan een akoestisch effect beland: het beïnvloeden van de balans tussen hoge-, midden- en lage tonen doordat elk oppervlak bepaalde tonen wel absorbeert en andere niet of minder absorbeert. Dit effect gebruiken we bij Rivasono overigens om onze producten af te stemmen op de gewenste toonbalans voor de muziek in de kamer, maar daarover later meer.
Hoe kleiner de kamer, hoe sterker het geluid dat van de wanden teruggekaatst wordt. Omdat geluid tijd nodig heeft om een zekere afstand af te leggen (denk maar aan het verschil tussen het zien van de bliksem en het horen van de donder), zal de reflectie van de wand in een kleine kamer dus sneller na het oorspronkelijke geluid uw oor bereiken dan in een grotere kamer. Naast andere zaken, gebruiken we dit effect onbewust om te kunnen horen of we ons in een grote of kleine ruimte bevinden.
Fifty-Fifty
In een ruimte, zoals een hifi ruimte of home cinema, van gemiddelde afmetingen is de hoorbare invloed van alle reflecties ongeveer 50%, de andere 50% is de direct door de speakers uitgestraalde originele muziek. Bij kleinere kamers of luisterruimtes kan dat oplopen tot 70% reflecties en 30% direct geluid.
We horen dus voor minstens de helft de kamer!
Natuurlijk geldt ook hier “garbage in = garbage out”, dus het is van belang dat het geluid uit de speakers op zichzelf van goede kwaliteit is. Maar omdat de kamer zo’n grote invloed op het totale hoorbare geluidsbeeld heeft, is het van belang aandacht aan de akoestiek te besteden. Ook als u overweegt een nieuwe audioset aan te schaffen, op zoek bent naar beter geluid of een bestaand probleem met de audio op wilt lossen, is de kamer en de akoestiek een belangrijk component. Een middelmatige stereoset in een akoestisch goede kamer klinkt beter en vooral ook rustiger en minder vermoeiend dan een topset in een kamer met grote problemen zoals dreunend laag of teveel galm.
Omdat de akoestiek zo'n grote invloed heeft, kunnen we vaak met relatief kleine en, ten opzichte van de kosten voor de meeste apparatuur, relatief voordelige aanpassingen al duidelijk hoorbare verbeteringen realiseren. Gelukkig zijn er steeds meer producten die in de huiskamer “onzichtbaar” kunnen worden toegepast, waardoor het er niet als een studio eruit hoeft te zien en ze toch hun goed hun werk doen.
In deze artikelen richt ik mij specifiek op de effecten van akoestiek bij muziekweergave van stereo en surround. Vele akoestische verbeteringen hebben echter ook een gunstige invloed op weergave van TV-geluid, een betere spraakverstaanbaarheid en meer rust in huis.
Niet zelden blijkt de door ons ingerichte nieuwe hifi ruimte of home cinema ook gebruikt te worden als plek waar het goed praten is, als plaats voor een videocall en waar je in het algemeen tot rust komt in het huis.
Akoestiek, is dat belangrijk? Dacht het dus wel...
Geluid in een kamer
Zoals we eerder hebben gezien, horen we voor een groot deel de reflecties van de kamer en drukt elke kamer zijn eigen stempel op de muziekweergave.
Elke kamer heeft dus zijn eigen “akoestiek” of “toonbalans”. Deze akoestiek wordt opgebouwd door de sterkte van het geluid en de diverse frequenties (toonhoogten) waardoor het is opgebouwd. De kamer zorgt er op zijn beurt weer voor dat het lang of kort heen- en weerkaatst tot het geluid is uitgestorven. Deze laatste kunnen wij met onze producten beïnvloeden voor een prettiger geluidservaring.
Bij metingen wordt rekening gehouden met het interieur en de inrichting van de kamer. Het geluid wordt opgevangen, nadat deze met alles in de ruimte heeft geïnteracteerd, het resultaat laat duidelijk zien wat voor effect de ruimte op muziek en ander geluid heeft.
Onderstaande meting had een rechte lijn als bronsignaal, waarbij alle frequenties even sterk waren. De huidige lijn is het resultaat dat de kamer van het bronsignaal gemaakt heeft, omdat sommige frequenties versterkt of verzwakt worden.
Twee keer akoestiek tijdens muziek luisteren in de kamer
Echter in de opname zit ook een akoestische “footprint”; namelijk die van de concertzaal waarin het concert is opgenomen of, in geval van een studio-opname, de later toegevoegde ruimtelijkheid.  Bij de weergave thuis wordt dus de akoestiek van uw kamer “over” die van de opname gelegd. Dat verklaart gelijk voor een deel waarom sommige opnamen erg goed klinken in uw kamer en andere opnamen niet, terwijl deze ergens anders weer beter klinken.
De eigen akoestiek van een “levendige” kamer zal in het algemeen de weergave van klassiek en akoestische live muziek gunstig ondersteunen, terwijl een meer “droge” kamer beter werkt voor studio-opnamen van elektronische instrumenten en drums. Ook persoonlijke smaak speelt een rol; een breed, ruimtelijk stereobeeld of een meer diepe en precieze weergave kunnen gewenst zijn.
In de praktijk houd ik hier bij mijn akoestische adviezen rekening mee, temeer omdat deze effecten met akoestische aanpassingen (binnen grenzen) te beïnvloeden zijn. Zo zal ik, nog afgezien van smaak en voorkeuren voor muziek, iemand met speakers in de lengterichting in een Amsterdamse pijpenla anders adviseren dan iemand die over de breedte van kamer luistert.
Overigens gelden de in deze artikelen beschreven akoestische zaken zowel voor de huiskamer, de luisterruimte als de thuisbioscoop. Het zijn immers allemaal kamers waarbij reflecties optreden. Ook de door mij geadviseerde oplossingen zijn in alle gevallen toepasbaar, hoewel de akoestische tuning van een thuisbioscoop anders is dan die van een luisterruimte, waarin uitsluitend muziek wordt weergegeven.
In een aparte kamer voor een thuisbioscoop of luisterruimte kunnen vaak meer “zichtbare“ akoestische aanpassingen worden gedaan, dan in een huiskamer, waardoor het resultaat nog meer “op smaak” kan worden gebracht en er bijvoorbeeld van een kleine kamer een veel groter klinkende kamer gemaakt worden.
Omdat ik in deze artikelen de belangrijkste zaken uit de praktijk wil behandelen en niet de pretentie heb om het een wetenschappelijk essay te schrijven, kunnen we stellen dat voor audioweergave in de huiskamer of luisterruimte, alle akoestische effecten worden bepaald door de reflecties van de oorspronkelijk door de luidsprekers uitgezonden muziek tegen de wanden, plafond, vloer en objecten die zich in de kamer bevinden. Een deel van het oorspronkelijke geluid wordt hierdoor geabsorbeerd, een deel in één richting gereflecteerd en een deel naar allerlei richtingen verstrooid.
Daarbij gaat een, hopelijk klein deel, van het geluid ook door de wanden. Het zijn daarbij overigens vooral lage tonen, deze hebben meer energie dan hoge tonen.
Vandaar dat we, als we iets van de buren horen, het voornamelijk de lage tonen zijn.
Resonanties, galm en korte reflecties
Bij audioweergave kunnen we de belangrijkste akoestische issues opdelen in drie gebieden: resonanties, galm en korte reflecties.
Over ieder van deze zaken heb ik een artikel in deze serie over akoestiek geschreven.
Misschien vind je dit ook interessant
Andere artikelen uit dezelfde categorie
Akoestiek
van
Hifi ruimte en Home Cinema
Klik op de afbeeldingen hieronder voor details.
